Η διενέργεια ελέγχων και επιθεωρήσεων Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας (εφεξής ΥΑΕ) αποτελεί ένα εξ ορισμού αντικείμενο έργου όσων ασχολούνται με το συγκεκριμένο πεδίο, αποτελώντας αδήριτη ανάγκη για κάθε εργασιακή λειτουργία. Άλλωστε, ο εντοπισμός και η ανάδειξη προβλημάτων αποτελεί το πρώτο βήμα για την επίλυσή τους. Κατά καιρούς χρησιμοποιούνται διάφορα εργαλεία για το σκοπό αυτό, ενισχύοντας σημαντικά τη «φαρέτρα» των τεχνικών ασφαλείας – επιθεωρητών και όλων των εμπλεκόμενων μερών στη συγκεκριμένη μάχη. Συχνά όμως, τα σχετικά εργαλεία εμφανίζονται να είναι δύσχρηστα, πολύπλοκα και τελικά μη αποδεκτά από όσους καλούνται να τα αξιοποιήσουν, καθιστώντας τα ανενεργά.
Το καινοτόμο και ουσιαστικά σημαντικό στοιχείο του έργου της Biosafety είναι ότι στο προαναφερόμενο πλαίσιο, η εταιρία πέρα από την ανάπτυξη του εργαλείου OSH Audit Tool προχώρησε στη διερεύνηση της πρόθεσής χρήσης του από τους συνεργάτες της, Τεχνικούς Ασφαλείας, με σκοπό να προσδιοριστεί το δυναμικό αξιοποίησής του. Για αυτή τη διερεύνηση δε χρησιμοποιήθηκαν απλά ερωτηματολόγια αποδοχής αλλά μια ευρέως αποδεκτή επιστημονική θεωρία για την αποδοχή τεχνολογικών εργαλείων, η Unified Theory of Acceptance and Use of Technology (UTAUT).
Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά τόσο το OSH Audit Tool όσο και η χρήση του μοντέλου UTAUT για την ουσιαστική διαβούλευση με τους τεχνικούς ασφαλείας και διερεύνηση της πρόθεσής χρήσης του.
OSH AUDIT TOOL
Το ηλεκτρονικό εργαλείο αναπτύχθηκε από την Τεχνική Διεύθυνση της εταιρίας και περιλαμβάνει την έκφραση ελέγχων τόσο σε επίπεδο αρχείου ΥΑΕ όσο και σε επίπεδο πεδίου εργασιών.
Περιλαμβάνει σημεία ενδιαφέροντος ως προς τον έλεγχο και την επιθεώρηση επάρκειάς τους, την κωδικοποίησή τους σε είδος και αρίθμηση, τη σοβαρότητα – προτεραιότητα συμμόρφωσης και την επισήμανσή της μέσω flag, τη δυνατότητα προγραμματισμού ενεργειών συμμόρφωσης, την καταγραφή του επιπέδου συμμόρφωσης, τις σχετικές κάθε φορά νομικές απαιτήσεις, τα υφιστάμενα μέτρα και τις προτεινόμενες κατά περίπτωση διορθωτικές ενέργειες σε επίπεδο άρσης της μη συμμόρφωσης ή καλής πρακτικής.
Περιλαμβάνει επίσης δείκτες επίδοσης και κατανομές ανά κατηγορία όπως ο συνολικός αριθμός σημείων ελέγχου, το συνολικό ποσοστό σημείων ελέγχου που βρίσκονται υπό διερεύνηση σε σχέση με το προαναφερόμενο σύνολο, το συνολικό ποσοστό Σοβαρότητας – Απαίτησης για Προτεραιότητα συμμόρφωσης, το συνολικό ποσοστό σημείων που έχουν διερευνηθεί και έχουν βρεθεί συμμορφωμένα σε σχέση με τον συνολικό αριθμό σημείων ελέγχου, τη συνολική βαθμολογία που επιτυγχάνουν τα μη συμμορφούμενα σημεία ελέγχου σύμφωνα με τον πίνακα κρισιμότητας
ΔΙΕΡΕΥΝΥΣΗ ΠΡΟΘΕΣΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ UTAUT
Το μοντέλο UTAUT που χρησιμοποιήθηκε στην εν λόγω μελέτη περίπτωσης βασίστηκε στην ομώνυμη θεωρία, η οποία χρησιμοποιείται ευρέως στον τομέα των πληροφοριακών ή άλλων «έξυπνων» συστημάτων προκειμένου να διερευνηθεί η πρόθεση εκείνων στους οποίους απευθύνεται να το χρησιμοποιήσουν.
Σύμφωνα με το μοντέλο εφαρμογής, η πρόθεση συμπεριφοράς ως προς τη χρήση ενός τεχνολογικού εργαλείου εξαρτάται από τις ατομικές προοπτικές για το συγκεκριμένο εργαλείο και μπορεί να διαφέρει με βάση παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, η εμπειρία στη χρήση παρόμοιων εργαλείων και η εθελοντική χρήση.
Οι παράμετροι κατασκευής του μοντέλου και ανεξάρτητες μεταβλητές είναι:
- Το προσδόκιμο απόδοσης, ο βαθμός δηλαδή που αναμένεται το εργαλείο να βοηθήσει στην απόδοση της εργασίας.
- Το προσδόκιμο προσπάθειας, ο βαθμός δηλαδή της αντιλαμβανόμενης ευκολίας χρήσης του εργαλείου.
- Η κοινωνική επίδραση, με τη συγκεκριμένη μεταβλητή να ενσωματώνει τις προτιμήσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος
- Οι υποδομές εφαρμογής, ο βαθμός δηλαδή που είναι αντιληπτές οι απαιτήσεις υποδομών – εξοπλισμού για την υποστήριξη της εφαρμογής
Ως ανεξάρτητη μεταβλητή χρησιμοποιήθηκε μόνο η πρόθεση συμπεριφοράς σε συμφωνία και με άλλα σχετικά μοντέλα.
Λαμβάνοντας υπόψη πως η έρευνα αφορούσε το πεδίο ΥΑΕ, το δείγμα περιλάμβανε 50 συνεργάτες, οι οποίοι εργάζονται ως Τεχνικοί Ασφαλείας. Συμπληρώθηκαν έντυπα ερωτηματολόγια, μέσω τηλεφωνικής, δια ζώσης ή απομακρυσμένης συνέντευξης κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2021. Όλοι συμμετείχαν εθελοντικά, με δικαίωμα να σταματήσουν τη διαδικασία ανά πάσα στιγμή χωρίς καμία αρνητική συνέπεια, ενώ λήφθηκε σχετική συγκατάθεση.
Το 82% του δείγματος ήταν άντρες και το 18% γυναίκες. Το 14% ανήκε στο ηλικιακό εύρος 31-40 ετών, το 66% στην ομάδα 41-50 ετών και το 20% στην ομάδα 51+ ετών. Το 56% του δείγματος είχε εμπειρία 7-9 ετών ως Τεχνικοί Ασφαλείας. Το 26% είχε εμπειρία μεγαλύτερη των 10 ετών και το 16% είχε εμπειρία 4-6 ετών, με το υψηλό επίπεδο εμπειρίας να είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το σκοπό της έρευνας.
Διατυπώθηκαν συνολικά 20 ερωτήσεις, από τις οποίες 4 αφορούσαν τις μεταβλητές ηλικία, φύλο, εμπειρία και εθελοντική χρήση και 16 αφορούσαν τις ανεξάρτητες μεταβλητές που αναφέρονται παραπάνω. Χρησιμοποιήθηκε επταβάθμια κλίμακα Likert για την έκφραση της συμφωνίας με συγκεκριμένες δηλώσεις.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, υποστηρίχθηκε η χρησιμότητα αλλά και η δυναμική του προτεινόμενου εργαλείου από πλευράς πρόθεσης χρήσης.
Το σημαντικότερο αποτέλεσμα από το μοντέλο διερεύνησης πρόθεσης χρήσης ήταν το υψηλό ποσοστό της αντίληψης υποχρεωτικότητας χρήσης του προτεινόμενου εργαλείου (92% – mostly or somewhat mandatory), γεγονός που επιβεβαιώνει τη σημασία εφαρμογής του στον τομέα ΥΑΕ και υποστήριξης των υπηρεσιών που παρέχονται από έναν Τεχνικό Ασφάλειας ή έναν Επιθεωρητή ΥΑΕ.
Παράλληλα έγιναν οι παρακάτω στατιστικές αναλύσεις:
- Aνάλυση αξιοπιστίας (Reliability analysis) που πραγματοποιήθηκε για να διαπιστωθεί η εσωτερική συνοχή των στοιχείων του μοντέλου, όπου προέκυψε υψηλή αξιοπιστία.
- Μέτρηση της συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών κλίμακας μέσω του συντελεστή Pearson αναδεικνύοντας στατιστικά σημαντική και θετική συσχέτιση μεταξύ της πρόθεσης χρήσης και των ανεξάρτητων μεταβλητών.
- Ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης για τον προσδιορισμό του κατά πόσο η πρόθεση μπορεί να προβλεφθεί από τις ανεξάρτητες μεταβλητές του μοντέλου και αναδείχθηκαν ανεξάρτητες μεταβλητές με στατιστική σημασία πρόβλεψης.
Το εν λόγω εργαλείο OSH Audit εφαρμόζεται σε πλήθος επιχειρήσεων στις οποίες η Biosafety παρέχει Υπηρεσίες Υγείας & Ασφάλειας από το σύνολο των 200 Τεχνικών Ασφαλείας – συνεργατών της. Τα οφέλη του εργαλείου αφορούν τόσο τους Τεχνικούς Ασφαλείας, όπως φάνηκε και από την ανταπόκριση τους στη διαβούλευση μέσω του μοντέλου UTAUT, όσο και τις επιχειρήσεις στις οποίες διενεργείται ο έλεγχος.
Στο πλαίσιο των audits μετρούνται συγκεκριμένοι δείκτες επίδοσης ανά ημερομηνία επιθεώρησης εστιάζοντας έτσι στην πρόοδο των αποτελεσμάτων σε βάθος χρόνου και επιτρέποντας στον επιθεωρητή να αναδείξει με μεγαλύτερη ασφάλεια τα πεπραγμένα της επιθεώρησης του σε μια σύσκεψη ασφάλειας. Η διοίκηση από την άλλη μεριά μπορεί να δει την πορεία των θεμάτων ΥΑΕ, όπως αυτά προκύπτουν κάθε φορά.